Scenariusz dla Ośrodka Doskonalenia Instruktorów Edukacji Ekologicznej (ODIEE) o segregacji odpadów i dioksynach.

Tytuł: "Palisz śmieci? Płacisz... swoim zdrowiem!!!"

Autorka scenariusza: Anna Kamecka Gimnazjum w Ożarowie Mazowieckim ul. Szkolna 2 tel/fax 721 10 18

Temat lekcji związany jest z etycznym zachowaniem człowieka borykającego się z problemami odpadów, a szczególnie z odpadami plastikowymi. Przeprowadzić go można we wrześniu, w ramach "Sprzątania Świata", lub w kwietniu w czasie "Dnia Ziemi", albo na lekcjach z ekologii. Samodzielne dochodzenie uczniów do problemu zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody dioksynami i furanami oraz ich toksycznego działania na organizmy żywe (między innymi i na człowieka) pozwala na głębsze zastanowienie i może na zmianę codziennych wyborów przy zakupach czy usuwaniu plastikowych śmieci.

WSTĘP

Dioksyny i furany w ostatnich latach wracają coraz częściej w doniesieniach prasowych, dziennikach telewizyjnych, w rozmowach przy zakupach kurczaków w aurze związków szczególnie niebezpiecznych. Boją się ich mieszkańcy spalarni śmieci. Obawiają członkowie Federacji Zielonych. Ich szkodliwe działanie odczuli ludzie w wielu krajach: Wietnamie, USA, Niemczech, Włoszech. Niestety w Polsce badania nad emisją do środowiska tych związków są praktycznie żadne. Nie ma norm i nie ma funduszy na badania. Jedna analiza wykonana przez specjalistów w laboratorium na Zachodzie kosztuje około od 800 do 3000 dolarów. W ramach integracji krajów Europy wykrywalność dioksyn na terenie naszego kraju wymuszona zostanie wspólnymi prawami. Większa wiedza ludzi o dioksynach i furanach może spowoduje mniejsze samozatruwanie. Mam nadzieję, że wszyscy, którzy dowiedzą się o szkodliwości palenia plastikowych śmieci nie będą tak postępować.

• * Czy palenie kolorowych gazet, pojemników od lodów, siatek ze sklepu w ogniskach, czy piecach centralnego ogrzewania jest obojętne dla naszego zdrowia?
• * Czy PVC w oknach, rurach, rynnach, zabawkach jest bezpieczne?
• * Jakie sposoby utylizacji plastiku stosuje się na naszym terenie?
• * Jaki jest nasz stosunek do sprzedawców w sklepach zmuszających nas do zakupu kilkakrotnie opakowanych w plastikowe tacki, folie, reklamówki produktów?
• * Przez ile lat przetrwa na wysypisku lekka, plastikowa butelka po Coca-Coli?

Chcemy, by młodzi ludzie odpowiedzalnie żyli, nie wypierając ze swojej świadomości sprawy plastikowych odpadów, których ilość w ostatnich czasach bardzo się zwiększyła. Wyrzucone do pojemnika nie znikają, wywiezione na wysypiska również. Rosną góry odpadów. Niezdrowych i niebezpiecznych. Czyżby miało to być nasze dziedzictwo dla przyszłych pokoleń?

CELE.

W wyniku udziału w zajęciach uczeń:
1. wyszukuje, korzystając z różnych źródeł informacji, np. słowników chemicznych, encyklopedii, czasopism, internetu, informacje dotyczące:
   • dioksyn, furanów, PVC, utylizacji plastiku, podziału plastikowych produktów na grupy, które nadają się, lub nie nadają, do recyklingu.
   • problemów zdrowotnych związanych z emisją dioksyn
   • krajów, w których wystąpiły katastrofy, połączone z emisją dioksyn do środowiska. 
2. prezentuje zgromadzone informacje,
3. analizuje problemy zdrowotne i ekologiczne produkowania, używania i recyklingu wyrobów plastikowych,
4. wykonuje ulotkę dla rodziców i sąsiadów o szkodliwości spalania plastikowych śmieci, lub ulotkę o segregacji i recyklingu z adresami placówek zajmujących się na naszym terenie wywozem odpadów,
5. uświadamia sobie:
   • problemy kumulowania dioksyn w organizmach roślin, zwierząt i ludzi,
   • konieczności dokonywania wielokrotnych wyborów według własnego sumienia,
   • że często ludzie robiąc krzywdę innym nie zdają sobie z tego sprawy, ale to ich nie usprawiedliwia.

MATERIAŁY.

1. Prace projektowe przygotowane przez uczniów (podają źródła wiadomości).
2. Artykuły z gazet informujące np. o produktach spożywczych zawierających dioksyny i wywołujących - tym samym - liczne, groźne choroby. Na przykład: "Przyroda polska" nr 12/99, str. 10 - Jolanta Patykowska: "Dioksyna - tajny zabójca". Inne przykłady w tabeli p. 4.
3. Książki:
   • a) "Dzień Ziemi 99  strona 81 "Wstęp" Jarema Dubiel i strona 90-97 "Recykling, czyli alternatywa dla spalarni i wysypisk" Piotr Rymanowicz, Wydawca: Ośrodek Kultury Ochoty, Warszawa
   • b)  Encyklopedia "Biologia" Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 2000 na płycie CD-ROM hasła: katastrofy ekologiczne, wojny ekologiczne, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego.
4. Prasa, Internet:
   

   Raport Agencji Ochrony Środowiska USA podający źródła dioksyn i furanów i "dawki bezpieczne" dla zdrowia	Dioksyny groźniejsze niż przypuszczano
   Rzecz o pięknym, bielonym papierze, chusteczkach, pampersach oraz bawełnie.	Zawsze pewnie, zawsze sucho ... NIE ZAWSZE BEZPIECZNIE!
   Ewa Kołodziejak-Nieckuła, Tadeusz Pająk ["Wiedza i Życie" nr 10/1999r.]	"Czy bać się dioksyn?"
   Czasopismo Ruchu Ochrony Zdrowia "Zagrożenia zdrowia w Polsce"	"Dioksyny, rakotwórcze substancje w żywności"
   Zintegrowane systemy gospodarki odpadami komunalnymi	O termicznym unieszkodliwieniu odpadów i spalarniach.
   Federacja Zielonych: o dioksynach i PVC (=PCW). Warszawski Serwis Ekologiczny	= PCW = PVC =
   Federacja Zielonych: o spalaniu	Spalarnia = zagrożenia
   Ekologiczny Biuletyn Internetowy Zielona Sieć	Spalarnia, a jakość powietrza
   Spalarnie, a dioksyny	Spalarnia, a dioksyny
   OTZO: Raport US EPA w sprawie dioksyn [maj/czerwiec 2000]	W sprawie dioksyn: Raport 2000
   U nas: www.KET.Ozarow.Maz.pl Przykłady ulotek, plakatów, tekst o dioksynach i furanach.	Artykuł: "Palisz śmieci? Płacisz ... zdrowiem!!!"
   PCB - oto dlaczego "stara elektronika" jeszcze dziś nas truje.	Poli-Chlorowane Bifenyle na 'www.pcb.pl'

   
   
   INSTRUKCJE do wykonania pracy projektowej.
   
       Tytuł pracy: "Dioksyny i furany - bać się czy nie?"
   Na podstawie przeczytanych tekstów, wywiadów z pracownikami ochrony przyrody, rozmów z pracownikami placówek zajmujących się wywózką śmieci, własnych obserwacji ustalcie dane dotyczące:
   • chemicznych właściwości dioksyn i furanów oraz PVC
   • emisji dioksyn w trakcie katastrof ekologicznych
   • wpływu na zdrowie trujących substancji emitowanych w czasie spalania śmieci
   • norm w Europie emisji dioksyn do środowiska.
   • rodzajów plastików, które nadają się do recyklingu (PET)
   • miejsc gdzie w gminie można wyrzucać plastikowe butelki, folie do specjalnych pojemników.
   • adresów lokalnych przedsiębiorstw zajmujących się wywózką i recyklingiem odpadów.
   • adresów punktów zajmujących się zbiórką katridzy, puszek aluminiowych i makulatury, szkła i złomu.
   
   PRZEBIEG zajęć. W pierwszej części zajęć uczniowie podzieleni na czteroosobowe grupy wykonują prace projektowe p.t. "Dioksyny i furany - bać się czy nie?"
   Można zaproponować projekty tematyczne:
   • Dioksyny w pokarmach
   • Spalanie śmieci
   • Katastrofy ekologiczne z emisją dioksyn do środowiska
   • Zagrożenie zdrowia ludzi dioksynami
   • Jak ty możesz zmniejszyć emisję dioksyn? itp.
   Określamy czas trwania pracy nad projektem. Podajemy system oceniania. Każda grupa prezentuje swój projekt w formie posteru. Druga część zajęć polega na opracowaniu projektu ulotki o recyklingu śmieci lub o dioksynach i furanach.
   Ocenione zostają:
   • postery i ich prezentacje
   • ulotki, ich powielenie oraz sposób kolportażu np. na wywiadówce, dożynkach, obchodach "Dnia Ziemi" lub w czasie akcji "Sprzątania Świata".