Cuda natury i kultury
Park Ołtarzewski ma powierzchnię ok. 15ha, położony w miejscowości Ołtarzew, 17 km. od Warszawy. Znajduję się on na przedłużeniu starej, 400- metrowej alei lipowej prowadzącej od szosy Warszawa-Poznań. Od południa park graniczy z ulicą oddzielającą teren szkoły i klasztoru OO Pallotynów. W części tej park był urządzony; znajdują się: alejki, polany, występuje dość duże zróżnicowanie gatunków. Znajduje się też duża polana wykorzystywana jako boisko do piłki nożnej (dawny ogród owocowy tzw. "Nowy"). Po wejściu do parku główną bramą zauważymy po prawej stronie niewielkie wzniesienie terenu porośnięte drzewami i krzewami. Miejsce to jest dawną lokalizacją dworku. Do chwili obecnej nie zachowały się nawet ruiny. Na północ od ogrodu warzywnego, we wschodniej części parku, wydzielono i ogrodzono 12-arowy fragment, przeznaczając go na potrzeby kulturalne (odbywają się tutaj zabawy taneczne i inne imprezy kulturalne). Północna część parku ma charakter leśny. W części tej znajdują się 4 stawy o powierzchni: 0,9 ha, 0,16 ha, 0,13 ha, 0,05 ha oraz sieć rowów odwadniających. Część tę przecina również głęboki rów odpływowy o umocnionych brzegach. Ukształtowanie terenu jest wybitnie płaskie. Stawy i rowy posiadają dość wysokie i strome skarpy. Woda we wszystkich zbiornikach nie jest czysta. Stawy są zarośnięte, linia brzegowa fragmentami zniszczona. Park ma charakter publiczny , wydaje się , że dość dużo ludzi korzysta z niego jako miejsca rekreacji czynnej i biernej. W parku można wyróżnić dwie zasadnicze części: południową - dawniej urządzoną i północną - o charakterze leśnym , z czterema stawami i licznymi rowami osuszającymi i odpływowymi. Największą wartość krajobrazową posiada część południowa parku. Powierzchnia parku obsadzona jest głównie gatunkami krajowymi. Siedlisko jest bardzo żyzne , przeważają grądy , miejscami zwłaszcza od strony północnej przechodzące w ols. Na przeważającym obszarze występują zarośla krzewów, roślinność zielna. Głównymi gatunkami liściastymi są: jesion wyniosły (11), olsza czarna (8), wiąz szypułkowy (35), lipa drobnolistna (21), topola bujna (21), topola biała (16), robinia zwana popularnie akacją. Gatunki iglaste są reprezentowane zaledwie przez kilka drzew : świerk zwyczajny i sosna wejmutka. Niektóre lipy, wiązy, topole, olchy i jesiony dorastają do dość dużych rozmiarów.
Jest to wynikiem dobrego, żyznego siedliska. Jedną z lip, ze względu na duże rozmiary, uznano za pomnik przyrody. Posiada ciekawe formy wielopniowe. Gatunki drzew obcego pochodzenia występują na terenie parku w ilościach niewielkich. Są to drzewa bardzo wartościowe pod wieloma względami, najczęściej bardzo dekoracyjne. Najbardziej wartościowym gatunkiem, dość rzadko spotykanym w kraju jest perukowiec japoński. Występuje również platan klonolistny, który dość mocno traci konary (prawdopodobnie inne drzewo zwalając się zniszczyło dość mocno jego koronę). Inne ciekawsze gatunki to glediczja z dużymi owocami (strąkami) oraz jesion pensylwański. Z odmian ogrodowych występują tu: topole simoni forma piramidalna i topola czarna odmiana stożkowata oraz forma zwisła jesionu pospolitego. Na zakończenie należy stwierdzić , że opracowany park odgrywa dużą i może odegrać jeszcze większą rolę jako miejsce rekreacji mieszkańców Ołtarzowa i okolicy.
Obecnie parkiem opiekuje się Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekraacji.
Piękny XVIII-wieczny zabytkowy park w Pilaszkowie ze stawami, na których wiosną gnieżdżą się kaczki (w dawnych czasach, król Jan III przyjeżdżał tu ze swojego Wilanowa i zarzucał się w tutejsze ostępy właśnie na pilaszkowskie kaczki ), zachęca do spacerów. Znakomity klimat, czyste powietrze, malowniczy pejzaż... Wśród starych drzew, które przetrwały w parku- w latach powój ennych zdewastowanym a obecnie restaurowanym- znajdują się wiązy szypułkowe (wśród nich pomnik przyrody), gatunek na Mazowszu ginący.
Najstarszym znanym z imienia właścicielem dzisiejszego Pilaszkowa był rycerz Maciej z Pielaszkowa, który dnia 25.IX.1425 r. w kancelarii księcia Janusza I Starszego sporządził dokument sądowy(wg Metryki Księstwa Mazowieckiego). Być może właśnie on zbudował tu oszańcowaną i otoczoną drewnianą palisadą warowną siedzibę (z łac. vallacio). Rycerze z Pilaszkowa pieczętowali się herbem Roch III. Aż do końca XVIII w. był to ród zamożny (ich dobra sięgały Koprek i Ołtarzewa), waleczny (pięciu Pilaszkowskich uczestniczyło w bitwie pod Chocimiem w 1621) oraz czynnie uczestniczący w życiu publicznym Ziemi Warszawskiej (Adam i Jan byli delegatami szlachty mazowieckiej na elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 i Augusta II Mocnego w 1697 roku). Jeszcze w roku 1717 część Pilaszkowa należała do Adama Pielaszkowskigo, choć głównym właścicielem był Ludwik Pruski.
W 1789 roku Pilaszków wraz z przyległościami, czyli: Święcicami, Myszczynem, Pogroszewem i Michałówkiem, stanowił już własność Filipa Antoniego Campioniego, herbu własnego, nobilitowanego przez Sejm Wielki kupca, przybyłego z Werony we Włoszech. Campioni prowadził w Warszawie sklep korzenny, byt dostawcą dworu króla Stanisława Augusta, a przez 20 lat pełnił zaszczytną funkcję radnego miasta Starej Warszawy.
W czasie Powstania Kościuszkowskiego dwór Campioniego zajął na swą kwaterę Jan Henryk Dąbrowski, który przybył tu 21 czerwca 1794 roku, a 22 czerwca odebrał rozkaz T. Kościuszki mianujący go generałem-majorem (nominacja podpisana przez Naczelnika 20.VI. w obozie pod Warką). W powstańczym Obozie nad Utratą, którego sztab mieścił się w pilaszkowskim dworze, oprócz Dąbrowskiego przebywali: Józef Wybicki, przyszły autor słów "Mazurka Dąbrowskiego" gen. Stanisław Mokronowski, dowódca wojsk Księstwa Mazowieckiem, i książę Józef Poniatowski, który tutaj przystąpił do Powstania.
Pilaszków był w posiadaniu Campionich do roku 1803, kiedy to wskutek zadłużenia został wystawiony na licytację i przeszedł w ręce Franciszka Ryxa (1750-1839), herbu Pierścień, majora wojsk Polskich i b. sekretarza przybocznego króla Stanisława Augusta. Ryxowie osiedli tu na ponad pół wieku. Tutaj spędził lata dziecinne i młodzieńcze wybitny przedstawiciel tego rodu Bronisław Feliks (1837-1913), powstaniec styczniowy. W 1861 roku Aleksander Xawery Ryx (1803-1863), sędzia pokoju okręgu czerskiego, sprzedał Pilaszków Adamowi Jasińskiemu. W latach 1867-1875 majątek należał do Stanisława Wołowskiego, od którego kupił go Władysław Ciechanowiecki, prowadzący tu uprawę buraka cukrowego na dużą skalę.
W 1892 r. w Pilaszkowie osiadł Mieczysław Marszewski (1857-1916), inżynier komunikacji - budowniczy Mostu Poniatowskiego w Warszawie oraz mostu na Bugu w Zegrzu, wybitny hodowca bydła rasy holenderskiej oraz działacz rolniczy, współzałożyciel i znaczący donator powstałego wskutek strajków szkolnych 1905 roku gimnazjum polskiego pod nazwą "Szkoła Ziemi Mazowieckiej." M. Marszewskiemu zawdzięcza dwór pilaszkowśki obecny kształt architektoniczny: na przełomie wieków, według projektu arch. Czesława Domaniewskiego, rozbudowano go o piętro i skrzydła boczne. Syn Mieczysława Antoni Marszewski (1894-l978), inżynier-rolnik, rozwinął hodowlę ojca. Na I Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku otrzymał 14 najwyższych medali za okazy z Obory Pilaszkowskiej.
W czasie II wojny światowej we dworze Marszewskich znalazły schronienie setki ludzi, z których większość stanowili wypędzeni z Warszawy cywile i powstańcy. Wśród osób, którzy w ścisłej konspiracji przebywały tu jeszcze przed kapitulacją Powstania Warszawskiego, była żona gen. T. Bora Komorowskiego z synem Adamem.
Przed bramą główną pilaszkowskiego parku wita zwiedzających wspomnienie żołnierzy, którzy polegli w bitwie z 12 na 13 września 1939r. Antoni Marszewski nad bramą cmentarza umieścił napis (przez powojenne władze usunięty): "Przechodniu! Powiedz Ojczyźnie, że wierni jej prawom tu spoczywamy".
Rok 1945 zapoczątkował tragiczną przerwę w zachowujących ciągłość od początków VX wieku dziejach Pilaszkowa: Antoni Marszewski zmuszony do opuszczenia swej siedziby, majątek włączony do PGR-u, a dwór wraz z parkiem i znajdującą się na jego terenie wspaniałą oranżerią doszczętnie zdewastowany i zrujnowany.
W 1985 roku ruinę dworu z 5-hektarowym XVIII-wiecznym parkiem wykupił Centralny Związek Spółdzielni Mleczarskich (CZSM), który dwór zrekonstruował. Od 1993 roku gospodarzem tego historycznego miejsca jest Fundacja Kościelnej Rady Gospodarczej, istniejąca przy Konferencji Episkopatu Polski. Dzieje Piłaszkowa zostały odkryte i udokumentowane własnym staraniem Fundacji oraz we współpracy z potomkami rodów Ryxów i Marszewskich, którzy wzbogacili ekspozycje o pamiątki rodzinne. W miejscu, gdzie CZSM zamierzał wznieść budynek dydaktyczno-hotelowy, wybudowany został Dom Opiekuńczo-Leczniczy dla osób niepełnosprawnych oraz starszych, w tym pochodzących ze środowiska wiejskiego. Według zachowanych starych planów odtworzono rozkład alei parkowych; trwa uzupełnianie drzewostanu.
Rozpoczyna się nowe życie Pilaszkowa - zostało ono ujęte w ramy powołanego przez Prymasa Polski Kard. Józefa Glempa Ośrodka Charytatywno-Kulturalnego, którego budowniczym i dyrektorem jest ks. dr Edward Sobieraj. Ośrodek podejmuje tradycje patriotyczne i społecznikowskie tego niezwykle urokliwego zakątka historycznej Ziemi Warszawskiej.